USAMODZIELNIENIE

Kim jest usamodzielniający się wychowanek ?

Jest to osoba, która:

  • ma 18 – 26 lat,
  • opuściła po osiągnięciu pełnoletności:
    – rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka (…)

Usamodzielnienie

to długotrwały proces wychowawczy, który wprowadza osobę usamodzielnianą do podjęcia samodzielnego, dojrzałego życia i integracji ze środowiskiem lokalnym.

Proces usamodzielnienia

  • rozpoczyna się co najmniej na rok przed osiągnięciem pełnoletności przez osobę usamodzielnianą (w przypadku osoby usamodzielniającej się z ustawy o wspieraniu rodziny)
  • w zależności od indywidualnej sytuacji życiowej wychowanka może trwać osiem lat (najpóźniej kończy się w momencie osiągnięcia przez osobę usamodzielnianą 26 roku życia )

Główne cele procesu usamodzielnienia

  • zmotywowanie, a w rezultacie podjęcie przez młodego człowieka samodzielnego
    życia,
  • uniezależnienie go od wpływów problemowej rodziny i dysfunkcyjnego środowiska,
  • wyposażenie w umiejętność radzenia sobie z trudnościami i niepowodzeniami,
  • wdrożenie w planowanie własnego życia.

Etapy procesu usamodzielnienia

1. Wyznaczenie opiekuna usamodzielnienia co najmniej rok przed osiągnięciem pełnoletności (w przypadków wychowanków usamodzielniających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej) lub co najmniej na 2 miesiące przed osiągnięciem pełnoletności (w przypadku wychowanków usamodzielniających się z ustawy o pomocy społecznej).
2. Opracowanie indywidualnego programu usamodzielnienia (IPU) co najmniej na 1 miesiąc przed osiągnięciem pełnoletności. IPU jest zatwierdzany przez kierownika pcpr właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie. Zmian w IPU może dokonać osoba usamodzielniana wspólnie z opiekunem usamodzielnienia. Zmiany wymagają zatwierdzenia przez właściwego kierownika pcpr. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pomoc na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie może być przyznana osobie usamodzielnianej, której IPU został zatwierdzony po terminie określonym w
art. 145 ust. 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
3. Pomoc w usamodzielnieniu pomoc na wniosek osoby usamodzielnianej.
4. Rozpatrzenie wniosku i wydanie decyzji administracyjnej

Formy pomocy osobie usamodzielnianej

1. Osobie opuszczającej, po osiągnięciu pełnoletności, rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka, w przypadku gdy umieszczenie w pieczy zastępczej nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu:

1) przyznaje się pomoc na:

  • kontynuowanie nauki,
  • usamodzielnienie,
  • zagospodarowanie;

2) udziela się pomocy w uzyskaniu:

  • odpowiednich warunków mieszkaniowych,
  • zatrudnienia;

3) zapewnia się pomoc prawną i psychologiczną.

2. Przez osobę usamodzielnianą rozumie się również osobę, której pobyt w rodzinnej pieczy zastępczej ustał na skutek śmierci osób tworzących rodzinę zastępczą lub osoby prowadzącej rodzinny dom dziecka, w okresie 6 miesięcy przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletności.

3. W przypadku gdy osoba usamodzielniana:

  • przebywa w domu pomocy społecznej albo placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym lub przewlekle chorym,
  • otrzymuje pomoc dla osób usamodzielnianych w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej – pomoc, o której mowa w ust. 1, nie przysługuje.

Pomoc na kontynuowanie nauki, na usamodzielnienie oraz na zagospodarowanie

1. Pomoc na kontynuowanie nauki, na usamodzielnienie oraz na zagospodarowanie jest przyznawana osobie usamodzielnianej, która przebywała w pieczy zastępczej przez okres co najmniej:

  • 3 lat – w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną;
  • roku – w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą niezawodową, rodzinę zastępczą zawodową, rodzinny dom dziecka (…).

Do okresów pobytu w pieczy zastępczej, o których mowa w ust. 1, wlicza się również:

  • okresy pobytu w domu pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz w okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, specjalnym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii, zapewniającym całodobową opiekę, i młodzieżowym ośrodku wychowawczym, jeżeli orzeczenie sądu o umieszczeniu w pieczy zastępczej nie zostało uchylone;
  • okres pobytu osoby pełnoletniej w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, na zasadach określonych w w art. 37 okres objęcia dziecka pieczą zastępczą ust. 2–6.

Wniosek osoby usamodzielnianej o przyznanie pomocy

1. Pomoc na: kontynuowanie nauki, usamodzielnienie czy na zagospodarowanie, jest przyznawana lub udzielana na wniosek osoby usamodzielnianej.

2. Wniosek o przyznanie pomocy na kontynuowanie nauki i pomocy na usamodzielnienie osoba usamodzielniana składa w powiecie właściwym do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie za pośrednictwem kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu (PCPR) właściwego ze względu na miejsce pobytu osoby usamodzielnianej.

3. Wniosek o przyznanie pomocy na zagospodarowanie oraz o udzielenie pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych lub w uzyskaniu zatrudnienia składa się w powiecie właściwym ze względu na miejsce osiedlenia się osoby usamodzielnianej.

4. W przypadku cudzoziemców wniosek składa się w powiecie właściwym ze względu na miejsce pobytu osoby usamodzielnianej.

Obowiązki informacyjne osoby usamodzielnianej

Osoby usamodzielniane są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał pomoc o każdej zmianie ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która ma wpływ na prawo do tych świadczeń.

Pomoc na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie, opiekun usamodzielnienia

1. Warunkiem przyznania pomocy na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie jest złożenie wniosku oraz posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia, określającego w szczególności:

  • zakres współdziałania osoby usamodzielnianej z opiekunem usamodzielnienia;
  • sposób uzyskania przez osobę usamodzielnianą wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych, pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych oraz w podjęciu przez osobę usamodzielnianą zatrudnienia.

2. Osoba usamodzielniana co najmniej rok przed osiągnięciem przez nią pełnoletności wskazuje osobę, która podejmuje się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia oraz przedstawia pisemną zgodę tej osoby.

3. Opiekunem usamodzielnienia może być osoba:

  • tworząca rodzinę zastępczą,
  • prowadząca rodzinny dom dziecka,
  • koordynator rodzinnej pieczy zastępczej,
  • pracownik socjalny powiatowego centrum pomocy rodzinie,
  • osoba będąca w placówce opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówce opiekuńczo terapeutycznej wychowawcą lub psychologiem,
  • pracownik organizacji pozarządowej w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub inna osoba wyznaczona przez tę organizację do pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia,
  • lub inna osoba wskazana przez osobę usamodzielnianą i zaakceptowana przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.

4. Indywidualny program usamodzielnienia jest opracowywany przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia co najmniej na miesiąc przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletności, a następnie jest zatwierdzany przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.

5. Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie informuje powiat właściwy ze względu na planowane miejsce osiedlenia się osoby usamodzielnianej o zamiarze osiedlenia się tej osoby w miejscowości wskazanej w indywidualnym programie usamodzielnienia oraz przesyła mu kopię tego programu i informacje o opiekunie usamodzielnienia.

6. Osoba usamodzielniana wspólnie z opiekunem usamodzielnienia:

  • może dokonać, w przypadku zmiany sytuacji życiowej tej osoby,
  • dokonuje, w przypadkach, o których mowa w art. 37 okres objęcia dziecka pieczą zastępczą ust. 4–6, po uzyskaniu zgody odpowiednio starosty albo marszałka województwa oraz zgody odpowiednio rodziny zastępczej, prowadzącego rodzinny dom dziecka, dyrektora placówki opiekuńczo wychowawczej albo dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo terapeutycznej
    – zmian w indywidualnym programie usamodzielnienia.

6a. Zmiany indywidualnego programu usamodzielnienia wymagają zatwierdzenia przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.

7. Po zakończeniu realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia osoba usamodzielniana wraz z opiekunem usamodzielnienia i kierownikiem powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie dokonują oceny końcowej procesu usamodzielnienia.

8. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pomoc na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie może być przyznana osobie usamodzielnianej, której indywidualny program usamodzielnienia został zatwierdzony po terminie określonym w art. 145 pomoc na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie, opiekun usamodzielnienia ust. 4.

9. Pomoc na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie przyznaje się i wypłaca za okres miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek o przyznanie pomocy.

Pomoc na kontynuowanie nauki

1. Pomoc na kontynuowanie nauki przyznaje się osobie usamodzielnianej, jeżeli kontynuuje naukę:

  • w szkole;
  • w zakładzie kształcenia nauczycieli;
  • w uczelni;
  • na kursach, jeśli ich ukończenie jest zgodne z indywidualnym programem usamodzielnienia;
  • u pracodawcy w celu przygotowania zawodowego.

2. Wysokość pomocy, o której mowa w ust. 1, wynosi nie mniej niż 500 zł miesięcznie.

3. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przyznaje się na czas nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25. roku życia.

4. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje w czasie trwania odpowiednio roku szkolnego, roku akademickiego, kursu albo przygotowania zawodowego.

5. W przypadku gdy po ukończeniu:

  • nauki w szkole ponadgimnazjalnej lub ponadpodstawowej osoba usamodzielniana została przyjęta w tym samym roku kalendarzowym na studia wyższe lub do zakładu kształcenia nauczycieli,
  • studiów pierwszego stopnia osoba usamodzielniana została przyjęta w tym samym roku kalendarzowym na studia drugiego stopnia
    – pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje także za wrzesień.

7. W przypadku gdy uprawnienie do pomocy na kontynuowanie nauki nie obejmuje pełnego miesiąca kalendarzowego, pomoc przyznaje się w wysokości proporcjonalnej do liczby dni w danym miesiącu kalendarzowym, w których przysługuje pomoc.

Wyłączenie uprawnień do pomocy na kontynuowanie nauki

Pomoc na kontynuowanie nauki nie przysługuje w przypadku, gdy osoba usamodzielniana:

  • kontynuuje naukę w szkole ponadgimnazjalnej, szkole ponadpodstawowej lub uczelni, która zapewnia nieodpłatną naukę i nieodpłatne pełne utrzymanie;
  • bez uzasadnionych powodów zmieniła trzykrotnie, na tym samym poziomie kształcenia, szkołę, zakład kształcenia nauczycieli lub uczelnię, kurs lub przygotowanie do wykonywania zawodu;
  • została umieszczona w zakładzie karnym.

Zawieszenie pomocy na kontynuowanie nauki

1. Pomoc na kontynuowanie nauki można zawiesić w przypadku, gdy:

  • w trakcie kształcenia w zakładzie kształcenia nauczycieli lub w uczelni osoba usamodzielniana przebywa na urlopie od zajęć;
  • osoba usamodzielniana nie realizuje indywidualnego programu usamodzielnienia.

2. Zawieszenie pomocy na kontynuowanie nauki następuje z urzędu lub na wniosek osoby usamodzielnianej, w drodze decyzji.

Wysokość pomocy na usamodzielnienie

1. Wysokość pomocy na usamodzielnienie wynosi:

  • w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną – nie mniej niż 3.300 zł, jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres co najmniej 3 lat;
  • w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą niezawodową, rodzinę zastępczą zawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną:
    a) nie mniej niż 6.600 zł – jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres powyżej 3 lat,
    b) nie mniej niż 3.300 zł – jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres od 2 do 3 lat,
    c) nie mniej niż 1.650 zł – jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres poniżej 2 lat, nie krócej jednak niż przez okres roku.

2. Pomoc na usamodzielnienie może zostać wypłacona, w zależności od ustaleń indywidualnego programu usamodzielniania, jednorazowo lub w ratach, nie później jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26. roku życia.

3. W przypadku gdy osoba usamodzielniana otrzymuje pomoc na kontynuowanie nauki, pomoc na usamodzielnienie jest wypłacana po zakończeniu pobierania pomocy na kontynuowanie nauki. W uzasadnionych przypadkach pomoc na usamodzielnienie może zostać wypłacona w trakcie wypłacania pomocy na kontynuowanie nauki.

Pomoc na zagospodarowanie

1. Pomoc na zagospodarowanie jest wypłacana jednorazowo, nie później niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26. roku życia, w wysokości nie niższej niż 1.500 zł, a w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności w wysokości nie niższej niż 3.000 zł.

2. Pomoc na zagospodarowanie może być przyznana w formie rzeczowej.

Tryb postępowania w sprawie przyznanie pomocy dla osoby usamodzielnianej

1. Przyznanie oraz odmowa przyznania pomocy dla osoby usamodzielnianej na kontynuowanie nauki, na usamodzielnienie oraz na zagospodarowanie następuje w drodze decyzji.

2. W przypadku zmiany przepisów regulujących prawo do pomocy dla osoby usamodzielnianej lub jej wysokość oraz w przypadku zmiany sytuacji osobistej, dochodowej lub majątkowej osoby usamodzielnianej, organ właściwy do wydania decyzji może bez zgody osoby usamodzielnianej zmienić lub uchylić decyzję, o której mowa w ust. 1.

3. Decyzję zmienia się lub uchyla, jeżeli osoba usamodzielniana marnotrawi przyznane świadczenia.

4. Udzielenie osobie usamodzielnianej pomocy, o której mowa w art. 140 formy pomocy osobie usamodzielnianej, ust. 1 pkt 2, nie wymaga wydania decyzji.

Przesłanki odmowy przyznania pomocy na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie lub zagospodarowanie

Przyznania pomocy na kontynuowanie nauki, na usamodzielnienie lub na zagospodarowanie można odmówić w przypadku, gdy:

  • istnieje uzasadnione przypuszczenie, że pomoc zostanie wykorzystana niezgodnie z celem, na jaki zostanie przyznana;
  • osoba usamodzielniana przed osiągnięciem pełnoletności opuściła samowolnie pieczę zastępczą;
  • osoba usamodzielniana porzuciła naukę umożliwiającą jej przygotowanie zawodowe i nie podejmuje zatrudnienia;
  • stosunek pracy z osobą usamodzielnianą został rozwiązany bez wypowiedzenia z winy pracownika;
  • osoba usamodzielniana bez uzasadnionej przyczyny uchyla się od podjęcia proponowanego jej zatrudnienia;
  • osoba usamodzielniana została skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Zawieszenie udzielania pomocy osobie usamodzielnianej

W przypadku gdy osoba usamodzielniana przebywa w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówce opiekuńczo terapeutycznej na zasadach określonych w art. 37 okres objęcia dziecka pieczą zastępczą ust. 4–6, pomoc, o której mowa w art. 140 formy pomocy osobie usamodzielnianej ust. 1, ulega zawieszeniu do dnia opuszczenia odpowiednio rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówki opiekuńczo terapeutycznej. Zawieszenie pomocy, o której mowa w art. 140 formy pomocy osobie usamodzielnianej ust. 1, następuje z urzędu, w drodze decyzji.

Odpowiednie stosowanie przepisów ustawy do pomocy dla osób usamodzielnianych

Do pomocy dla osób usamodzielnianych przepisy art. 86 waloryzacja wynagrodzeń i świadczeń, ust. 2 i 3, art. 91 podniesienie wysokości świadczeń pieniężnych, i art. 92 zwrot nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych, stosuje się odpowiednio.

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Lubinie

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Lubinie
ul. Składowa 3, 59-300 Lubin
tel. (76) 847-96-91
e-mail: pcpr@powiat-lubin.pl
Godziny pracy:
Poniedziałek – Piątek: 7:30 – 15:30
Dział ds. Pomocy Rodzinnej i Instytucjonalnej oraz Realizacji Świadczeń –       76 847 96 92

https://lexlege.pl/ustawa-o-wspieraniu-rodziny-i-systemie-pieczy-zastepczej/dzial-iv-pomoc-dla-osob-usamodzielnianych/6263/